Leki moczopędne, inaczej diuretyki lub też natriuretyki jest to grupa leków, których działanie polega na zwiększaniu objętości wydalanego moczu, czyli zwiększaniu diurezy. W zdecydowanej większości ich działanie opiera się na powodowaniu wzrostu wydalania jonów sodowych (Na+), co z kolei powoduje zwiększanie wydalania wody.
Pod względem chemicznym jest to grupa niejednorodna, zaś najczęstszym kryterium podziału jest mechanizm działania, który jest skorelowany z umiejscowieniem działania w organizmie.
Zdecydowana większość leków moczopędnych działa na etapie produkcji moczu w nerkach, zaś ich zadaniem jest zwiększenie ilości wody pozostającej w świetle kanalika, poprzez zahamowanie jej wchłaniania. Działanie diuretyków opiera się na fakcie, że woda jest wchłaniana w nerkach, dzięki wchłanianiu jonów sodu. Wiedząc o tym, konstruuje się leki blokujące poszczególne etapy filtracji oraz zwrotnej resorpcji jonów sodu w kanalikach nerkowych. Spowodowany działaniem leków wzrost stężenia Na+ w świetle kanalików powoduje pozostanie w nich wody, która jest następnie wydalana z moczem.
Zwiększenie wydalania wody z moczem skutkuje obniżeniem się objętości płynów ustrojowych, w tym krwi. W związku z tym zmniejsza się obciążenie wstępne i następcze serca, spada również ciśnienie krwi i zmniejszają się obrzęki, co jest pomocne w leczeniu wielu chorób. Niektóre diuretyki, takie jak acetazolamid, zmieniają odczyn moczu na bardziej zasadowy oraz pomagają w wydalaniu substancji takich jak aspiryna w przypadku przedawkowania i zatrucia.
Trzeba jednak zaznaczyć, że niektóre środki moczopędne, a szczególnie tiazydy, potrafią obniżać ciśnienie niezależnie od swoich właściwości moczopędnych. Oznacza to, że obniżenie ciśnienia krwi nie wynika jedynie ze zmniejszenia jej objętości spowodowanym wzmożoną produkcją moczu, lecz następuje w wyniku innych procesów zachodzących przy niższych dawkach leku niż jest to potrzebne do wywołania efektu moczopędnego.
Leki moczopędne są pomocne w leczeniu:
- nadciśnienia tętniczego,
- marskości wątroby,
- niewydolności krążenia,
- niewydolność nerek,
- obrzęków (nadmiernego nagromadzenia wody i sodu w
tkankach), - bakteryjnych zakażeń dróg moczowych,
- zatruć substancjami wydalanymi przez nerki