Ospa prawdziwa, inaczej czarna ospa (łac Variola vera) jest to wirusowa choroba zakaźna o ostrym przebiegu wywoływana przez jedną z dwóch odmian wirusa ospy prawdziwej (variola minor lub variola maior). Okres inkubacji trwa od 7 do 17 dni, średnio 13 dni, chorobę cechuje wysoka śmiertelność, u osób szczepionych około 3% (dla najczęściej spotykanej odmiany), a u nieszczepionych średnio 30% (istnieją postacie choroby o śmiertelności szacowanej na 95%). Ostatni przypadek ospy prawdziwej miał miejsce w 1978, zaś choroba ta została uznana za eradykowaną w 1980.
Po zakażeniu wirusy wędrują do pobliskich węzłów limfatycznych, skąd po 3–4 dniach zakażenie rozszerza się na pozostałe węzły chłonne, a także śledzionę i szpik kostny. Po około 9 dniach od momentu zakażenia wirusem pojawiają się początkowe objawy nieswoiste: głównie gorączka, osłabienie i uczucie rozbicia. Wirusy ospy zakażają komórki drobnych naczyń krwionośnych skóry i błon śluzowych, wtedy to do objawów zaliczyć należy także złe samopoczucie, dreszcze, wymioty, ból głowy i pleców. Następnie, po 2–3 dniach pojawia się w jednym „rzucie” charakterystyczna plamkowo-grudkowa wysypka, z czasem przechodząca w pęcherzykową, przede wszystkim na twarzy i kończynach, którą poprzedzają zmiany o podobnym charakterze umiejscowione w błonie śluzowej początkowego fragmentu układu trawiennego. Po kolejnych 10 dniach pęcherzyki przekształcają się w strupy, które samoistnie odpadają, pozostawiając szpecące blizny.
Leczenie:
Brak terapii przyczynowej, jedynie szczepienie, które jest skuteczne także po zakażeniu (do wystąpienia gorączki).