Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem cukru we krwi), wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Przewlekła hiperglikemia jest związana z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, nerwów, serca i naczyń krwionośnych. Z uwagi na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić cukrzycę typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i inne.
Najczęstszą postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 2, która polega na zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę (insulinooporność). Stan ten wymaga produkcji nadmiernej ilości insuliny i w dalszym przebiegu choroby przekracza zdolności wydzielnicze trzustki. W cukrzycy typu 2, dochodzi do uszkodzenia komórek beta w wyspach trzustki i upośledzenia, a następnie zaprzestania wydzielania insuliny.
Cukrzyca typu 1 polega na pierwotnym, niedostatecznym wydzielaniu insuliny, ale przy zachowaniu normalnej wrażliwości tkanek na ten hormon. Cukrzyca ciężarnych jest skutkiem zmian hormonalnych związanych z okresem ciąży.
Typy 1 i 2 są wielogenowe, tzn są wynikiem mutacji w wielu genach, w odróżnieniu od monogenowych, np typu MODY.
Zasadą współczesnej terapii cukrzycy jest leczenie wszystkich zaburzeń towarzyszących chorobie, a nie jedynie kontrola gospodarki węglowodanowej. Dążenie do normalizacji masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, właściwa dieta, leczenie częstych w tej chorobie zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia oraz utrzymywanie glikemii w przedziale wartości możliwie najbardziej zbliżonym do niecukrzycowych (normoglikemii), zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań choroby.