Padaczka (inaczej epilepsja, historycznie kaduk), w klasycznym języku greckim: ἐπιληψία (epilēpsía) jest to choroba o złożonej, różnej etiologii, cechująca się pojawianiem napadów padaczkowych. Napad padaczkowy natomiast jest wyrazem przejściowych zaburzeń czynności mózgu, polegających na nadmiernych i gwałtownych, samorzutnych wyładowaniach bioelektrycznych w komórkach nerwowych. Biochemicznymi przyczynami pojawiania się takich wyładowań mogą być:
- zaburzenia równowagi pomiędzy neuroprzekaźnikami pobudzającymi i hamującymi;
- obniżony próg pobudliwości neuronów spowodowany np zaburzeniami elektrolitowymi;
- zaburzenia pracy pompy sodowo-potasowej, wynikające z niedoboru energii.
Leczenie padaczki opiera się na kilku podstawowych zasadach:
- precyzyjnym rozpoznaniem choroby, zwłaszcza gdy napady padaczkowe wystąpiły po raz pierwszy po trzydziestym roku życia bez uchwytnej przyczyny zewnętrznej (wykluczenie np. guzów mózgu)
- zawsze jeżeli to tylko możliwe stosowanie monoterapii (politerapia w przypadku niemożliwości kontroli pojedynczym lekiem)
- wdrażanie leczenia – wprowadzanie leku powoli, aż do uzyskania odpowiedniej dawki
- odstawienie leczenia – powoli zmniejszając dawkę
- zmiana leków – na zakładkę, powoli odstawiając jeden i powoli wprowadzając drugi
- leczenie długotrwałe
- stosowanie odpowiedniego leku do konkretnego rodzaju napadu
- stosowanie odpowiednio dużej dawki leku
- monitorowanie stężenia leku w surowicy – w niektórych przypadkach
Leki pierwszego rzutu:
- napady pierwotnie uogólnione – kwas walproinowy
- napady wtórnie uogólnione – karbamazepina
- napady częściowe – karbamazepina
- zespół Westa – vigabatryna, sterydy, ACTH
- padaczka rolandyczna – karbamazepina
Leczenie napadu padaczkowego przebiega następująco:
- 10 mg diazepamu powoli i.v lub 2 mg klonazepamu i.v, tlen
- jeżeli napady nie ustępują – powtórzenie dawki, tlen
- jeżeli napady nie ustępują – 20 mg diazepamu i.v. oraz fenytoina 15 mg/kg i.v (do drugiej żyły nie szybciej niż 50 mg/kg), 40% glukoza, kokarboksylaza, tlen
- jeżeli napady nie ustępują – diazepam 100 mg we wlewie kroplowym w 500 mg glukozy (40 ml/h) i.v
- jeżeli napady nie ustępują – możliwe zastosowanie innych leków – fenobarbital, lidokaina, klometiazol
- jeżeli napady nie ustępują – znieczulenie ogólne
Istotne jest dążenie do wyeliminowania napadów, bądź (jeśli to nie jest możliwe) do kontrolowania napadów, przy akceptowalnych objawach ubocznych farmakoterapii. Przyjmuje się, że każdy napad padaczki toruje drogę kolejnemu napadowi. Tak więc wdrożenie właściwego leczenia na samym początku choroby przynosi największe szanse na ustąpienie napadów w trakcie leczenia. Umożliwia też uzyskanie dobrych wyników przy niezbyt dużych dawkach leków. W niektórych przypadkach padaczki dużą pomoc dla lekarza leczącego może stanowić zapis EEG, jego normalizacja w połączeniu z lepszą kontrolą choroby świadczy o skuteczności leczenia. Jest to szczególnie przydatne w okresie remisji, kiedy pojawia się możliwość zmniejszania dawki leków. Zmniejszanie dawki leków pod kontrolą EEG jest najbezpieczniejszą formą leczenia padaczki w okresie remisji.