Zespół Tourette’a jest to wrodzone zaburzenie neurologiczne charakteryzujące się przede wszystkim występowaniem licznych tików ruchowych i werbalnych, opisane w 1885 przez francuskiego neurologa Georges’a Gilles’a de la Tourette’a.
Pierwsze objawy występują między 2 a 15 rokiem życia, z początku ograniczają się do prostych tików motorycznych, jednak pojawiają się również zaburzenia koncentracji, nadpobudliwość oraz utrudniona kontrola nad odruchami. Tiki zazwyczaj występują w postaci łagodnej (prostej), ograniczając się do mrugania oczami, ruchów ramion i głowy, grymasów, pochrząkiwania i mlaskania. W ciężkiej postaci zespołu Tourette’a tiki (zwane złożonymi) praktycznie uniemożliwiają normalne życie – chorzy podskakują, dotykają siebie i innych, kręcą się w kółko, a także wykonują serie nieskoordynowanych gestów.
Tiki wokalne pojawiają się i zanikają przyjmując różne formy, jedną z nich jest koprolalia – patologiczna, niedająca się opanować potrzeba wypowiadania nieprzyzwoitych słów lub zdań, przekleństw albo obelg kierowanych do obcych. Mogą być to pojedyncze przekleństwa, bądź też złożone zdania. Koprolalia występuje także w wielu innych chorobach nerwowych i psychicznych, np w schizofrenii, psychozach alkoholowych, czasem w nerwicy natręctw. Według danych Tourette Syndrome Association na koprolalię w Zespole Tourette’a cierpi mniej niż 15% pacjentów.
Przeklinanie w Zespole Tourette’a jest również tłumaczone psychologicznym zjawiskiem echolalii – jest to powtarzanie słów lub zwrotów wypowiedzianych przez inne osoby, bądź zasłyszanych np w telewizji. Zdarza się również, że osoba chora na echolalię powtarza słowa wypowiedziane przed chwilą przez siebie, najczęstsze formy echolalii to echolalia natychmiastowa i echolalia odroczona.
Zespół Tourette’a jest praktycznie nieuleczalny, leczenie łagodnej postaci chorobowej ogranicza się z reguły do terapii behawioralnej oraz farmakoterapii głównie blokerami receptorów D2 – neuroleptykami. Do metod alternatywnych, jednak już obecnie nie stosowanych, należą zastrzyki z toksyny botulinowej, które paraliżują struny głosowe, przez co niekontrolowane zachowanie jest mniej widoczne. Ponadto stosuje się również atomoksetynę, blokery kanału wapniowego, klonidynę oraz neuroleptyki atypowe.