Badanie cytologiczne (określenia potoczne cytologia, Pap, wymaz) jest to technika diagnostyczna w ginekologii, polegająca na pobraniu rozmazów z pochwowej części szyjki macicy.
Ocena stanu zdrowia pacjentki dokonywana jest na podstawie obecności w rozmazie komórek nienabłonkowych (erytrocytów, limfocytów, komórek zapalnych, martwiczych oraz resztek cytoplazmy), są to tzw tła rozmazów.
Badanie cytologiczne dorosła kobieta powinna wykonywać co rok, gdyż ma ono istotne znaczenie w wykrywaniu nowotworu szyjki macicy.
Aktualnie powinno się stosować klasyfikację według systemu Bethesda, jednak z powodu rozpowszechnienia i prostoty system Papanicolaou nie wyszedł do końca z użycia. Prawidłowy więc wynik badania cytologicznego powinien zawierać wyniki opisane w obu tych systemach.