Profilaktyka to działanie, które ma na celu zapobieganie pojawieniu się, bądź rozwojowi niekorzystnego zjawiska. Jest również jednym ze sposobów reagowania na zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane. Ta ocena skłania do traktowania takich zjawisk w kategoriach zagrożeń i podejmowania wysiłków w celu ich eliminacji czy też choćby ograniczenia. Powszechnie uważa się, że skuteczna profilaktyka jest optymalnym sposobem hamowania rozwoju, bądź ograniczania skali zjawisk uznanych za dolegliwe społecznie. Głównie z tego względu jest znacznie bardziej opłacalna niż kosztowne działania zaradcze, konieczne w sytuacji, kiedy wzrasta skala niepożądanych zjawisk.
Profilaktyka zdrowotna jest to zatem działania mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.
Wyróżnia się następujące fazy profilaktyki:
- profilaktyka wczesna – utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia
- profilaktyka pierwotna (I fazy) – zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka
- profilaktyka wtórna (II fazy) – zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe)
- profilaktyka III fazy – zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań
Typy profilaktyk: