Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV, Human Papilloma Virus) jest to wirus z rodziny papillomawirusów. Istnieje około 100 typów tego wirusa, z których część może być przyczyną łagodnych zmian w postaci brodawek na skórze, zaś część powstawania łagodnych zmian w postaci kłykcin kończystych, a część nowotworów złośliwych jak rak szyjki macicy i rak prącia.
Typy niskiego ryzyka
Należą tu przede wszystkim typy HPV 1 i 2 wywołujące kurzajki czy brodawki stóp w przypadku HPV
Objawy to różne rodzaje brodawek występujące na naskórku. Jeśli chodzi o typy wirusa HPV przenoszone drogą płciową to przede wszystkim HPV 6, 11, 42, 43, 44, które wywołują łagodne zmiany, np kłykciny kończyste, pojawiające się do kilku miesięcy po kontakcie z osobą zakażoną. Zmiany te występują na zewnętrznych i wewnętrznych narządach płciowych – u kobiet na wargach sromowych, jak również w okolicy krocza i odbytu oraz w przedsionku pochwy i w pochwie, u mężczyzn w cewce moczowej, na żołędzi i po wewnętrznej stronie napletka, powikłaniem kłykcin u mężczyzn może być stulejka. Niekiedy zmiany pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej lub gardła. Kłykciny kończyste mogą ustępować samoistnie, w przypadkach przewlekłego utrzymywania się zmian możliwe jest leczenie miejscowe np aplikowanie maści z lekami przeciwwirusowymi, elektrokoagulacja, laseroterapia, zamrażanie ciekłym azotem bądź ostatecznie chirurgicznie usunięcie zmian. Ze względu na obecność wirusa HPV na błonach śluzowych chorego, może dojść do powtórnego powstania kłykcin kończystych, a dzieje się tak w około 90% przypadków.
Typy wysokiego ryzyka (onkogenne)
Najczęściej wyróżnia się typy HPV 16 i 18 , rzadziej 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58, które niekiedy bywają wyodrębniane w grupę umiarkowanego ryzyka. Zakażenie typami HPV 16 i 18 może prowadzić do niekontrolowanych podziałów komórkowych nabłonka szyjki macicy, co może w efekcie skończyć się rakiem szyjki macicy (przyjmuje się, że za około 2/3 przypadków raka szyjki macicy odpowiedzialne są wirusy HPV 16 i 18).
Ryzyko zakażenia onkogennym typem wirusa brodawczaka towarzyszy kobiecie od inicjacji seksualnej przez całe życie aktywności płciowej. Jakkolwiek większość zakażeń HPV obserwuje się u kobiet między 16 a 26 rokiem życia, to zwykle mają one charakter przemijający i samoistnie ustępują w przeciągu kilku miesięcy. U kobiet powyżej tego wieku znacznie częściej dochodzi do rozwoju przetrwałego zakażenia onkogennym typem wirusa HPV, które jest przyczyną nowotworu szyjki macicy.
Zapobieganie zakażeniom HPV drogą płciową obejmuje przede wszystkim współżycie płciowe z partnerami niezakażonymi HPV, zaś stosowanie prezerwatyw tylko nieznacznie zmniejsza prawdopodobieństwo zakażenia tym wirusem.