Choroba Parkinsona (morbus Parkinsoni, ang Parkinson’s disease, PD; dawniej drżączka poraźna, paralysis agitans) jest to samoistna, powoli postępująca, zwyrodnieniowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, należąca do chorób układu pozapiramidowego. Nazwa choroby Parkinsona pochodzi od londyńskiego lekarza Jamesa Parkinsona, który w 1817 roku rozpoznał i opisał objawy tego schorzenia, jednak podłoże anatomiczne i biochemiczne tego schorzenia poznano dopiero w latach 60-tych XX wieku.
Objawy choroby Parkinsona pojawiają się i narastają powoli i stopniowo na przestrzeni kilkunastu lat. Początkowo chorzy zauważają pewne spowolnienie ruchowe i jakby niezgrabność w ruchach, następnie pojawiają się zaburzenia pisania (mikrografizm – bardzo drobne pismo), spowolnieniu ulegają także procesy psychiczne. Niekiedy chorzy na Parkinsona sądzą, iż są to objawy zmian reumatycznych lub starszego wieku. Jednak po pewnym czasie osoby chore na dostrzegają u siebie zaburzenia równowagi lub trudności z wykonywaniem takich prostych czynności jak wstawanie z krzesła czy z łóżka i na tym etapie choroby pacjent z reguły zjawia się u lekarza.
Do objawów prodromalnych (poprzedzających chorobę) zalicza się zatem:
- Sztywność osobowości
- Depresja
- Zaparcia
- Zapalenie łojotokowe skóry
- Skargi na parestezje kończyn
- Dyskretne zaburzenia węchowe
Podstawowymi objawami są:
- bradykinezja – spowolnienie i zubożenie ruchów, szczególnie trudności z wykonywaniem ruchów precyzyjnych; chód szurający, drobnymi kroczkami, brak fizjologicznych współruchów (balansowania kończyn górnych) i akinezja (trudności w rozpoczęciu ruchów)
- sztywność mięśniowa (plastyczne zwiększenie napięcia mięśniowego, twarz maskowata)
- drżenie spoczynkowe.
Inne objawy to:
- niestabilność postawy
- propulsja (tendencja do padania do przodu)
- retropulsja (tendencja do padania ku tyłowi)
- lateropulsja (tendencja do padania w bok)
- objawy wegetatywne:
- ślinotok
- łojotok
- napadowe pocenie się
- przodopochylenie tułowia (spowodowane znacznie wzmożonym napięciem mięśniowym)
- niewyraźna, cicha mowa, dyzartria
- trudności w połykaniu (rzadko)
- rzadkie mruganie
- spowolniony przebieg procesów psychicznych, osłabiona pamięć i zdolność przypominania.
Jest kilka grup leków stosowanych w terapii tej choroby:
- L-DOPA jest zasadniczym lekiem stosowanym w farmakoterapii PD, jest to aminokwas, który może przechodzić z krwi do mózgu i w mózgu ulec przekształceniu w dopaminę. L-DOPA jest szybko rozkładana w tkankach obwodowych, zanim zdąży dotrzeć do mózgu, z drugiej strony nie jest możliwe podawanie większych dawek leku, jako że powoduje to nasilone objawy uboczne. Rozwiązaniem jest podawanie łączne z L-DOPĄ inhibitora obwodowego enzymu dopa-dekarboksylazy (karbidopy lub benserazydu). Głównymi powikłaniami stosowania preparatów lewodopy są tzw zespoły on-off, które charakteryzują się występowaniem znacznej hipokinezy w momencie obniżania się stężenia leku we krwi, przeplatanej hiperkinezami (ruchy mimowolne) na szczycie dawki. Innym powikłaniem może być występowanie zaburzeń psychicznych w przypadku stosowania dużych dawek leku
- amantadyna to lek zwiększający uwalnianie endogennej dopaminy.
- agoniści receptorów dopaminowych, np bromokryptyna, ropinirol
- inhibitory MAO hamujące rozkład dopaminy, np selegilina
- inhibitory COMT (katecholo-o-metylotransferazy): entakapon, tolkapon, nitekapon
- leki antycholinergiczne: biperiden, cykrymina, procyklidyna, triheksyfenidyl
- beta-blokery, np Propranolol
Innymi możliwościami leczenia tej choroby są:
- leczenie operacyjne – stereotaktyczne uszkadzanie gałki bladej (pallidotomia), jądra niskowzgórzowego (subtalamotomia) albo jąder wzgórza (talamotomia), jedno- lub obustronne;
- przeszczep płodowej istoty czarnej;
- głęboka stymulacja mózgu: wszczepienie elektrostymulatora w zidentyfikowane ognisko w mózgu
Poza powyżej wymienionymi zalecana jest rehabilitacja ruchowa, na którą składa się:
- gimnastyka lecznicza
- pływanie lecznicze
- terapia mowy
- fizykoterapia
- masaż
- muzykoterapia
- spacery